De metamorfose van het Russische Sotsji, waar in februari de Olympische Winterspelen plaatsvinden, kent geen grenzen. Ruim vier jaar geleden stond er vrijwel niets en nu vullen stadions, hotels en treinstations het landschap. Maar dat heeft een prijs.

Buschauffeur Slavik Ambartsoemjan (35) heeft de wereld om zich heen zien veranderen. Met zijn bus nummer 105 rijdt hij elke dag van Sotsji via Adler naar de bergen. Precies de route die hem brengt langs grote olympische bouwprojecten. Op zijn bestuurdersstoel passeert hij blinkende treinstations, een modern vliegveld, een stoere hangbrug en een uit de grond gestampt skiresort. „Ik ontdek elke dag iets nieuws.”

De lijst met veranderingen is eindeloos. Sotsji en omgeving hebben een metamorfose ondergaan voor de Olympische Winterspelen. Toen Rusland in 2007 de Spelen kreeg toegewezen, stond hier helemaal niets. Waar in juni 2009 een kale groene vlakte met enkele huizen het uitzicht bepaalde, pronken nu een schaats- en ijshockeystadion, hotels en appartementen voor de sporters. Ruim vier jaar geleden had Sotsji een krakkemikkig Sovjetvliegveld, waar het leek alsof de bagageband werd aangedreven met een fietsketting en iemand heel hard zat te trappen. Nu doet het vliegveld niet onder voor een Westerse luchthaven.

Het olympische bouwgeweld gaat onverminderd door. Ambartsoemjan rijdt met zijn bus langs betonwagens en bouwvakkers die werken aan de vangrails. Kiepwagens komen hem tegemoet. Bouwvakkers stappen in. Het zijn drie van de zeventigduizend arbeiders die dag en nacht, zeven dagen per week vechten tegen de deadline van 7 februari als de Spelen beginnen.

Bij de eindhalte, het skiresort Roza Choetor, heeft Ambartsoemjan pauze. De Spelen, hoogstpersoonlijk door de Russische president Vladimir Poetin binnengehaald, zijn een visitekaartje van Poetins Rusland in de 21e eeuw. Hij heeft zijn reputatie eraan verbonden. Sotsji transformeert van een nostalgisch Sovjetvakantieparadijs naar een Russische stad van internationale allure. „Dit is voor Rusland een prestigekwestie”, vertelt Ambartsoemjan. „Zoiets heeft ons land nog nooit gehad. We willen aan de wereld laten zien dat we dit kunnen organiseren.”

Wie Sotsji zegt, zegt corruptie. Alles moet vanaf nul worden gebouwd en iedereen wil daarvan meeprofiteren. Aasgieren duiken op de buit. Rusland staat 127ste op de corruptielijst van Transparency International, met landen als Mali, Gambia en Pakistan. Poetin beloofde dat de Spelen 9 miljard euro zouden kosten. Dat bedrag is toegenomen naar 37 miljard euro, waarmee het veruit de duurste Spelen ooit zijn. De prijs van de skischans bleek te zijn gestegen van 26 miljoen euro naar 177 miljoen. De verantwoordelijke man en vicevoorzitter van het olympisch organisatiecomité werd ontslagen en vluchtte het land uit.

Bij plaatselijke bewoners heerst vooral tevredenheid over de verbeterde infrastructuur en de modernisering. Adler heeft een nieuw treinstation, er loopt een spoorwegverbinding naar de bergen en er zijn nieuwe wegen. Tatjana Krasovskaja (29) zit in Adler op een bankje in een winkelcentrum dat sinds eind september open is. Muziek van een lasershow stijgt op naar de hemel. „De wegen zitten niet meer vol met gaten. We hebben in elk huis gas en elektriciteit. Voorheen moesten we altijd koken met gasflessen. Jongeren hoeven niet meer weg, want er zijn hier ook mogelijkheden voor hen.” Ze doet luchtig over de corruptie. Als een gegeven dat hoort bij het Russische leven. „Corruptie is overal.”

Het olympische bouwgeweld kent nog een prijs. Wie vraagt aan bewoners wat de nadelen zijn van de Spelen, krijgt vooral als antwoord de vernietiging van de natuur. Ze kwamen hier voor een schone lucht, groen en rust. Dorpen worden gebruikt om olympisch afval te dumpen. De natuur bezwijkt onder de bouwwoede, waardoor aardverschuivingen ontstaan. Bomen verliezen de strijd van graafmachines en het water raakt vervuild. „Hier in de rivier zwommen forellen”, zegt Krasovskaja terneergeslagen. „Die zijn weg. Dolfijnen kwamen tot aan de kust, maar die zien we ook niet meer.” Ambartsoemjan: „Al die jaren rijd ik door bouwstof. Geen idee of dat gezond is.”

Geruisloos gaat de skilift omhoog op de Gazpromberg, vernoemd naar het gasbedrijf dat het geld heeft neergelegd voor het olympische biathlon- en langlaufcomplex. Onder de lift liggen geknakte bomen. Trots staat directeur Andrej Markov (33) van het complex naast de tribunes. „Alles is klaar.” Achteloos stelt hij: „Als je zoiets groots wil neerzetten, moeten er wat bomen weg.”

Voor Krasovskaja in het winkelcentrum staat voorop dat Rusland met de Spelen een plek verovert tussen de moderne naties. Het land schudt het Sovjetverleden van zich af. „We raken geciviliseerd en worden modern. Met de Spelen willen we laten zien dat we gelijk zijn aan andere landen.”

Dit artikel stond op 13 december in dagblad Sp!ts.