‘Ben je in de detentiezone geweest?’ vraagt de roodharige serveerster. Ik zit in een café op het treinstation van Zoebova Poljana‚ een dorp in de Russische deelrepubliek Mordovië‚ 440 kilometer ten zuidoosten van Moskou.

‘Nee’‚ zeg ik. Deze lokale schoonheid is mij iets te veel bevriend met de agenten op het station en ik zou niet de eerste naïeve westerling zijn die zich geheimen laat ontfutselen. Later hoor ik haar smoezen met de agenten. ‘Nederlander‚ journalist’‚ vang ik op.

Maar als je dit zou lezen‚ nieuwsgierige serveerster: ja‚ ik heb de detentiezone bezocht. De ochtend voordat ik je ontmoette‚ stapte ik in een overvolle bus richting het dorp Partsa. Na een uur passeerde de bus een bord: ‘detentiezone’. De fraaie bosrijke omgeving was direct vergeten. We reden langs werkkampen met wachttorens‚ prikkeldraad‚ hekken en barakken. Sommige kampen leken kleine industrieterreinen met minischoorsteenpijpen en loopbandachtige constructies. Ze hoorden bij de beruchte Goelagkampen waar de werkslaven van de Sovjetindustrie gevangenzaten. Die kampen zijn nog steeds in gebruik. Al is het regime er niet meer zo wreed.

In Partsa stapte ik uit bij een halte tegenover Kolonie 14‚ het vrouwenkamp waar Nadezjda Tolokonnikova gevangen zit. Vorig jaar zong zij met andere leden van de punkgroep Pussy Riot in een Moskouse kerk een lied om de innige band tussen president Poetin en de Russisch-orthodoxe kerk aan de kaak te stellen. Ze kreeg twee jaar werkkamp opgelegd.

Achter de gevangenispoort van Kolonie 14 zag ik de gouden koepel van een Russisch-orthodoxe kerk. Elke keer als Tolokonnikova uit het raam kijkt‚ weet ze weer waarom ze hier zit. Ik vrees‚ beste serveerster‚ dat jij de moed niet hebt in de voetsporen van Tolokonnikova te treden.
Je praat liever braaf mee met overheidsdienaren.

Gepubliceerd in het oktobernummer van Wordt Vervolgd.